Badania odporności – niedobory odporności u dziecka i dorosłego

Badania odporności – czy w ogóle można je wykonać? Czy da się sprawdzić jak wygląda stan odporności dziecka albo dorosłego? A co w przypadku niedoborów odporności? Te wszystkie pytania są bardzo ważne dla wielu osób borykających się z problemami przewlekłych infekcji. Przeczytaj jakie badania można wykonać i do kogo się zgłosić.

Skąd się biorą niedobory odporności?

Można zastanawiać się, czy każdy przypadek kiedy ktoś ma częste, nawracające infekcje jest związany z niedoborami odporności. Czy jeśli dziecko często choruje to jeszcze „normalne” i że musi się wychorować czy to już powód do niepokoju.

Bardzo trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na te pytania. Z jednej strony infekcje, nawet te kilka razy w roku wydają się zupełnie normalnym zjawiskiem. Z drugiej strony jeśli trwają one długo, istnienie konieczność podawania antybiotyków to także przyczynia się do osłabienia układ immunologicznego – lub, przeciwnie – nadmiernego jego pobudzenia co może przyczynić się do powstania np. chorób autoimmunizacyjnych.

Badania odporności – kiedy je wykonać?

Zaburzenia odporności są bardzo szeroką dziedziną wiedzy którą zajmuje się immunologia. Zaburzenia w działaniu układu odpornościowego dotyczą nie tylko przewlekłych i nawracających infekcji ale także chorób autoimmunologicznych oraz alergicznych.

Najczęściej jednak przyczyn problemów z odpornością szukają osoby z:

• Nawracającymi infekcjami górnych i dolnych dróg oddechowych: zapalenia uszu, gardła, krtani, zatok, oskrzeli, płuc
• Infekcjami układu moczowego: zapalenia pęcherza moczowego, cewki moczowej
• Nawracającymi infekcjami pochwy
• Infekcjami skóry, zaskrzeniami grzybiczymi itd.

Problemy z niedoborami odporności można diagnozować i rozwiązywać na kilku poziomach – od tych najprostszych aż po skomplikowane i zaawansowane badania genetyczne.

Niedobory odporności mogą być:

• pierwotne (np. genetyczny niedobór IgA)
• wtórne np. na skutek przebytej choroby.

Podstawowych informacji na temat stanu odporności dostarcza już zwykła morfologia, a konkretnie poziom białych krwinek. Jednak warto pamiętać, że takie badanie także powinien interpretować lekarz, ponieważ na obniżoną lub podwyższoną wartość może składać się wiele czynników.

O tym jak podnieść poziom białych krwinek przeczytasz tutaj

Jak podnieść odporność – trudne pytanie bez jednej odpowiedzi.

Jako, że choruję na stwardnienie rozsiane i przyjmuję leki immunosupresyjne temat niedoborów odporności jest mi szczególnie bliski. Pisze do mnie wiele osób z pytaniem „jak podnieść swoją odporność” – a mi bardzo trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie.

Kiedy warto wykonać badania odporności?

Częste choroby u dzieci i dorosłych zwykle określa się jako „obniżona odporność”. W przypadku kiedy ktoś choruje często, organizm nie ma szans do końca się zregenerować i wpada w błędne koło nawracających infekcji. Dodatkowo dochodzi problem stosowania leków objawowych oraz antybiotyków, które osłabiają mikroflorę jelitową, a co za tym idzie wpływają negatywnie na odporność śluzówką.

Dlatego jednym z pierwszych kroków przy nawracających infekcjach powinna być diagnostyka odporności śluzówkowej.

Jest to nieinwazyjne badanie dwóch markerów odporności śluzówkowej:

• sIgA – wydzielniczej immunoglobuliny A.

W obrębie jelit znajduje się złożony system tkanek limfatycznych związanych z jelitem – GALT. System błon śluzowych jelit wypływa na odporność błon śluzowych całego organizmu stanowiąc jego pierwszą linię obrony. Zdrowa śluzówka jelita w połączeniu z nabłonkiem jelitowym oraz bytującą mikrobiotą stanowi system bariery jelitowej.

Jednym z procesów kształtujących odporność śluzówkową jest wytwarzanie wydzielniczej immunoglobuliny A (sIgA) na powierzchni śluzówek. Występuje ona w płynach ustrojowych – m.in. mleku matki, ślinie, łzach, wydzielinie nosowej, wydzielinach żołądka i jelit.

SIgA podczas kontaktu z antygenami toksyn, bakterii i wirusów łączy się z nimi i pomaga usunąć je z organizmu.

Wykonując badanie markera sIgA otrzymujemy odpowiedź na pytanie czy problemy z odpornością mogą leżeć po stronie obniżonej odporności śluzówkowej. Ponadto obniżony poziom markera może wskazywać na choroby alergiczne i zaburzenia układu immunologicznego.

Badanie to warto wykonać także w chorobach atopowych skóry oraz alergii pokarmowej.

• Beta-defensyna 2 jest białkiem które działa głównie na błonach śluzowych w jamie ustnej i nosowej, gruczołach ślinowych i migdałkach, przewodzie pokarmowym (żołądku, jelicie grubym i cienkim), gruczołach mlekowych, drogach moczowo-płciowych oraz w skórze. Jest ono naturalnym antybiotykiem działającym w tych miejscach przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, przeciwgrzybiczo. Beta- defensyna 2 stanowi element bariery nabłonkowej, a zaburzenia w jej funkcjonowaniu wskazują na upośledzoną funkcję odporności śluzówkowej.

Badania odporności – po co badanie odporność śluzówkowej?

Powodów nawracających infekcji może być bardzo wiele. Często nie ma też jednej przyczyny i dlatego tym trudniej jest dojść do tego co powoduje wtórne zaburzenia odporności. Czynniki, które wpływają na odporność to między innymi:

• Nieprawidłowa dieta, niedobory pokarmowe
• Brak właściwej suplementacji np. witaminą D, kwasami DHA
• Nadmierny stres, brak snu
• Brak aktywności fizycznej

Często jednak pacjenci skarżą się, że stosują się do wszystkich zaleceń, a nawracające infekcji u nich lub u dzieci nadal nie przestają się pojawiać. Wówczas należy poszukać źródła nieco głębiej, czyli sprawdzić stan jelit i odporności śluzówkowej.

Czasami zastosowanie odpowiedniej terapii probiotycznej oraz suplementacji stanowiącej wsparcie dla błony śluzowej jelit może być rozwiązaniem przyczyny problemu.

Badania odporności – kiedy do immunologa?

Zdarza się jednak, że przyczyny niedoborów odporności są bardziej skomplikowane i wówczas należy udać się z wizytą do immunologa. Zaleci on specjalistyczne badania krwi, a w razie potrzeby także badania genetyczne.

najczęstszym pierwotnym niedoborem odporności jest izolowany niedobór IgA, który dotyka 1 dziecko na 500. Pozostałe pierwotne niedobory odporności występują z częstością 1/10 000 dzieci.”

Według Europejskiego Towarzystwa Niedoborów Odporności  u pacjentów z nawracającymi zakażeniami układu oddechowego w pierwszej kolejności należy wykonać:

• morfologię krwi z rozmazem
• oznaczyć stężenia immunoglobulin w głównych klasach: IgA, IgG, IgM.

Morfologię krwi z rozmazem warto zlecić jako badanie przesiewowe, wykluczające różne poważne przyczyny nawracających infekcji: niedokrwistość i inne choroby hematologiczne oraz niedobory odporności wynikające z dysfunkcji komórek fagocytujących. Natomiast stężenia immunoglobulin podstawowych klas (IgA, IgM, IgG) stanowią podstawowe badanie przesiewowe w kierunku zaburzeń odporności humoralnej.

Pierwotne, wrodzone niedobory odporności często diagnozuje się już u dzieci, a wskazaniem do wykonania badań są:

• 8 lub więcej zakażeń dróg oddechowych lub uszu w ciągu roku
• 2 lub więcej zapaleń zatok w ciągu roku
• 2 lub więcej zapalenia płuc w ciągu roku
• Dwa lub więcej ciężkie zakażenia takie jak: mózgu, kości, skóry, posocznica
• Przewlekła antybiotykoterapia (trwająca 2 miesiące lub dłużej) bez poprawy stanu klinicznego lub  z niewielką poprawą stanu klinicznego
• zahamowanie prawidłowego wzrostu u dziecka z nawracającymi infekcjami, brak przyrostu masy ciała
• powtarzające się ropnie skórne lub narządowe, które nie chcą się goić i nawracją
• nawracające i przewlekłe grzybice jamy ustnej lub skóry u dzieci powyżej 1 roku życia
• konieczność długotrwałego stosowania antybiotyków dożylnych dla opanowania zakażenia
• wywiad rodzinny wskazujący na występowanie pierwotnych niedoborów odporności

Badania odporności i jej niedoborów można (i powinno się) wykonywać także u osób dorosłych spełniających powyższe kryteria!

Podsumowując:

1. Przyczyn częstych i przewlekłych infekcji może być wiele – od zwykłych niedoborów pokarmowych, błędów dietetycznych, stresu, poprzez zaburzenia odporności śluzówkowej aż po pierwotne niedobory odporności.
2. Dlatego aby wdrożyć skuteczne działania naprawcze należy znaleźć PRZYCZYNĘ problemów wykonując właściwą diagnostykę i konsultując się z lekarzem -specjalistą
3. ŻADNEJ suplement diety nie zastąpi rzetelnej diagnostyki oraz celowanego, dobranego do przyczyny problemów leczenia.
4. Odporność można i WARTO wspierać na różne sposoby, ponieważ działanie układu immunologicznego jest zależne od wielu różnych czynników. Nie należy jednak liczyć na to, że działania wspierające ZAWSZE przyniosą wymierne rezultaty. Jeśli PRZYCZYNĄ są pierwotne niedobory odporności wówczas terapia i leczenie może być trudniejsze.