Nadwrażliwość na gluten – celiakia czy coś innego?

Nadwrażliwość na gluten podejrzewa u siebie wiele osób. Najczęściej ze względu na przewlekłe problemy z układem pokarmowym. Gluten, czyli mieszanka białek zawartych w niektórych zbożach jest stałym składnikiem diety. Spożywa się go wraz z pieczywem, makaronem i innymi wyrobami z mąki pszennej, żytniej, orkiszowej itd. Dla części osób gluten to zbędny składnik niszczący jelita, a dla innych po prostu białko w zbożach, które nie powoduje żadnych problemów. Nadwrażliwość na gluten jest jednak ważnym i dużo bardziej skomplikowanym tematem niż tylko rozważania czy dieta bezglutenowa jest modna czy nie.

W tym artykule:

• dowiesz się czym jest celiakia i jak ją diagnozować
• czy celiakia i nieceliakalna nadwrażliwość na gluten to to samo?
• kiedy można podejrzewać nadwrażliwość na gluten – jakie są jej objawy
• jakie badania trzeba wykonać i jakie choroby brać pod uwagę w przypadku dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Czy nadwrażliwość na gluten zawsze oznacza celiakię?

Nie. Celiakia to choroba trzewna o podłożu autoimmunologicznym. W tej chorobie spożywanie glutenu prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia kosmków jelitowych. Jedynym sposobem leczenia jest restrykcyjna dieta bezglutenowa.

OpczrO tym komu szkodzi gluten przeczytasz w tym artykule

Oprócz celiakii nadwrażliwość na gluten może wynikać także z NIECELIAKALNEJ NADWRAŻLIWOŚCI NA GLUTEN. (NCNG.)

Występuje ona znacznie częściej niż celiakia, bo szacuje się, że może dotyczyć nawet 4-5% społeczeństwa. Są to jednak tylko szacunki bo w tej chwili NIE MA jednoznacznych badań na temat tego jak diagnozować nadwrażliwość na gluten niewynikającą z celiakii.

Dlatego jeśli podejrzewamy u siebie nadwrażliwość na gluten pierwszym krokiem NIE POWINNA BYĆ ELIMINACJA GLUTENU Z DIETY!

Zawsze pierwszym krokiem MUSI być odpowiednia diagnostyka, począwszy od diagnostyki celiakii. Jeśli bowiem zaczniemy stosować dietę bezglutenową bez badań to:

• Może to wpłynąć na wyniki badań w przyszłości. Jeśli będziemy wykonywać badania na przeciwciała w celu diagnostykii celiakii to będąc na diecie bezglutenowejj wynik może nie wyjść wiarygodny. Dlatego pierwszym krokiem jest wyeliminowanie celiakii poprzez wykonanie odpowiedniej diagnostyki
• Należy pamiętać, że objawy nadwrażliwości na gluten towarzyszące zarówno celiakii jak i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten mogą wynikać też z innych schorzeń np. alergii pokarmowych, nietolerancji pokarmowych (np. nietolerancji laktozy). Istotne jest też, aby wykluczyć choroby zapalne jelit.

Jeśli masz problemy ze strony układu pokarmowego udaj się do lekarza gastroenterologa. Dopiero po wykluczeniu innych schorzeń zacznij rozważać dalszą diagnostykę i wprowadzenie diety.

Objawy nadwrażliwości na gluten – celiakii i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten.

Pierwszym sygnałem są zazwyczaj dolegliwości ze strony układu pokarmowego: wzdęcia, bóle brzucha. Pełnoobjawowej celiakii towarzyszą ponadto niedobory np. żelaza czy witamina B₁₂ świadczące o zaburzeniach wchłaniania, a także niska masa ciała, zaburzenia rozwoju u dzieci. Jednak przesłanką do badania w kierunku celiakii mogą być mniej specyficzne objawy:

• przewlekłe stany zmęczenia,
• zaburzenia neurologiczne,
• powtarzające się bóle głowy,
• depresja,
• problemy z płodnością,
• problemy ze skórą czy współistniejące choroby autoimmunologiczne.

Warto też pamiętać, że nawet jeśli celiakia zostanie wykluczona to nie oznacza, że problem nie leży w glutenie.  Konieczna jest dalsza obserwacja i diagnostyka.

Jakie badania mogę wykonać, żeby potwierdzić nadwrażliwość na gluten?

Nie ma jednoznacznych badań, które potwierdziłyby lub wykluczyły NCNG. Diagnostyka opiera się przede wszystkim na wykluczeniu innych chorób, które mogą dawać podobne objawy. Często wymaga to wykonania dodatkowych badań, między innymi:

• Badania na alergie pokarmowe
• Wodorowe testy oddechowe  w kierunku nietolerancji pokarmowych
• Diagnostyka chorób zapalnych jelit np. markerów stanów zapalnych jelit (kalprotektyna, laktoferyna)

Czasami przeprowadzana jest próba prowokacji. Pomocne może być przeprowadzenie badań na alergię pokarmową opóźnioną ImuPro.

Tutaj warto wyjaśnić jedną kwestię: celiakia nie jest alergią na gluten, chociaż często bywa z nią mylona.

Nadwrażliwość na gluten – czy tylko dieta?

W obu przypadkach jedyną metodą leczenia jest  dieta bezglutenowa.

W celiakii jest ona bardzo restrykcyjna i wymaga unikania nawet śladowych ilości glutenu, a co za tym idzie kupowanie żywności specjalistycznej oznaczonej symbolem przekreślonego kłosa. Pacjenci z NCNG również powinni stosować dietę bezglutenową, jednak najczęściej nie musi być ona aż tak restrykcyjna i dopuszczalne są produkty, które mogą zawierać śladowe ilości glutenu.

Informacje o śladowych ilościach glutenu na diecie eliminacyjnej znajdziesz tutaj

Warto jednak wiedzieć, że prawo nie definiuje co to znaczy „śladowe ilości” i kupując np. mąkę ryżową bez certyfikatu, może okazać się, że będzie ona bardzo silnie zanieczyszczona glutenem. Wiele zależy od indywidualnej tolerancji pacjenta i rzetelności producenta.

Zarówno w przypadku celiakii jak i NCNG warto także zadbać o regenerację jelit i wyleczeniu możliwej dysbiozy jelitowej. W tym celu stosuje się odpowiednią probiotykoterapię.  Pamiętajmy, że nawet najlepszy suplement czy dieta nie pomoże nam gdy jelita nie będą prawidłowo funkcjonować.