Nieszczelne jelito i bariera jelitowa. Zespół jelita przesiękliwego (jelito przesiąkliwe)

Nieszczelne jelito i bariera jelitowa to temat wrażliwy. To nie jest kolejna cudowna terapia, ani kolejny artykuł z cyklu „jedno rozwiązanie na wszystkie dolegliwości”. Nie jest też tak, że zdrowe, „szczelne jelito” to gwarancja, że żadna choroba nas nie dosięgnie. I kolejna zła wiadomość: to nie jest problem, który można wyleczyć metodą „weź pigułkę”.  A jednak diagnostyka stanu jelit i odpowiednie dbanie o ich dobrą kondycję powinny być podstawą profilaktyki i leczenia wielu schorzeń. Zespół jelita przesiękliwego (jelito przesiąkliwe) to poważny problem, który warto leczyć i diagnozować. Dlaczego? Czytajcie!

Nieszczelne jelito – czy istnieje?

Problem „nieszczelnego jelita” jest często przedstawiany jako nieistniejący i zupełnie altmedowy. Co tak na prawdę kryje się za tym dość obrazowym pojęciem? Faktem jest, że z punktu widzenia nauki brzmi to trochę dziwnie. No bo generalnie jelito powinno być nieszczelne – a raczej selektywnie przepuszczalne. Czyli przepuszczać to co powinno się dostać do organizmu, a zatrzymywać potencjalne patogeny.

Za takie prawidłowe funkcjonowanie odpowiada bariera jelitowa: nabłonek, śluz i bakterie jelitowe, oraz zgromadzone tam komórki układu odpornościowego.

Problem pojawia się kiedy komórki nabłonka jelita nie przylegają do siebie ciasno ( tight juniction), co jest spowodowane niewłaściwym jego odżywieniem, najczęściej powiązanym ze złym stanem śluzu i dysbiozą jelitową. Tak więc nauka jak najbardziej wie o tych problemach z przyleganiem do siebie komórek nabłonka, czasami nawet używa potocznego „leaky gut syndrome” czyli „zespół jelita przesiąkliwego” a już w zupełnym uproszczeniu – nieszczelnego jelita.

I teraz problem, który pojawia się wielokrotnie: jak tylko pojawi się perspektywa, że coś (w tym wypadku „nieszczelne jelito”) może powodować jakieś choroby natychmiast jest to wykorzystywane przez ludzi, którzy mylą pojęcie „wsparcie terapii” z „leczeniem”. Otóż: wsparcie dla mikroflory, probiotykoterapia i dieta mają na celu pomóc odbudować barierę jelitową. To jest fakt. Jest szansa (w zależności od rodzaju schorzenia większa lub mniejsza), że takie działania pomogą w łagodzeniu skutków chorób, wprowadzeniu ich w reemisję czy złagodzeniu objawów.

Ale nadal nie ma żadnych doniesień naukowych, że choroby lub zaburzenia uznawane za nieuleczalne zostaną wyleczone dzięki takiemu wsparciu.

Z wieloma chorobami przewlekłymi medycyna może poradzić sobie wyłącznie właśnie łagodząc ich przebieg bo wyeliminowanie pierwotnej przyczyny jest trudne albo niemożliwe. A dlaczego? Bo niestety bardzo rzadko jest jedna przyczyna… Owszem, zaburzenia mikroflory jelitowej są wskazywane w coraz większej liczbie publikacji za (potencjalnie) jedną z przyczyny np. chorób autoimmunilogicznych, neurorozwojowych, metabolicznych, ale praktycznie nigdy nie wskazują, że jest to JEDYNA przyczyna.

Podsumowanie tego wywodu? Zadbać o jelita trzeba. O dietę także. Jest to wsparcie od którego może bardzo wiele zależeć. Ale obietnice cudu należy traktować zawsze bardzo ostrożnie.

Kilka najważniejszych faktów:

• stan naszych jelit to efekt przede wszystkim stylu życia, diety, przebytych chorób
• nie da się odbudować jelit żadną magiczną pigułką. Wymaga to czasu, diety i probiotykoterapii
• jelito przesiękliwe (a co to jest wyjaśnię poniżej) może być przyczyną lub zaostrzać objawy wielu jednostek chorobowych
• to, że jelita mają aż takie działanie na cały organizm potwierdziło wiele badań, a każdy lekarz wie jakie znaczenie ma prawidłowa mikroflora (która jest jednym z elementów bariery jelitowej).

Wyjaśnijmy więc co to jest bariera jelitowa i jakie problemy może powodować zespół jelita przesiękliwego (jelito przesiąkliwe)

Nieszczelne jelito, czyli o barierze jelitowej.

Jelito jest niesamowitym, wielofunkcyjnym organem. Każdy wie, że pełni ogromną rolę w dostarczaniu organizmowi niezbędnych składników odżywczych. Ale często zupełnie nieznany jest fakt, że ma ono ogromne znaczenie dla naszego układu odpornościowego! Nieszczelne jelito powoduje nie tylko objawy ze strony przewodu pokarmowego, ale może być przyczyną całego szeregu dolegliwości, rozpoczynając od alergii pokarmowych, a na obniżonej odporności kończąc.

Codziennie wraz z pożywieniem dostarczamy do naszego organizmu liczne bakterie, wirusy, grzyby, toksyny czy konserwanty i dodatki do żywności. Dlatego w obrębie przewodu pokarmowego musi istnieć bariera, która będzie kontrolować, które substancje trafią do naszego krwioobiegu. Ze względu na duże nagromadzenie komórek układu odpornościowego jest to także przyczółek pierwszej linii obrony (GALT)

Jelita a odporność – przeczytaj tutaj 

Na barierę jelitową przede wszystkim składają się:

• Mikroflora – bakterie zasiedlające jelito
• Nabłonek jelita – jedna warstwa komórek
• Warstwa śluzu

Ważne: oczywiście, te 3 elementy są kluczowe jeśli chodzi o funkcje trawienia i wchłaniania. Oprócz nich jelito składa się też innych tkanek, między innymi mięśniowej.

Musi być zachowana równowaga między tymi elementami, ponieważ istnieje między nimi ścisły związek. Kluczową rolę odgrywa tu mikroflora, która ma bezpośredni wpływ zarówno na stan nabłonka jak i śluzu.

Jaką rolę odgrywa mikroflora? Przeczytasz tutaj!

Po co bariera jelitowa?

Prawidłowo funkcjonująca bariera jelitowa spełnia trzy funkcje:

• absorpcyjną – czyli wchłanianie niezbędnych dla życia składników odżywczych
• ochronną – zapobieganie przedostawania się potencjalnie szkodliwych cząsteczek
• immunologiczną – czyli synteza, przede wszystkim pierwszej linii obrony śluzówkowej, czyli wydzielniczej immunoglobuliny A (sIgA).

Jelito jak sito – jak powinna wyglądać bariera jelitowa?

Zdrowe jelito powinno przypominać sitko o bardzo małych oczkach. Czyli:

• komórki nabłonka przylegają bardzo szczelnie,
• mikroflora jest dobrze rozwinięta i spełnia swoją rolę,
• śluz zapewnia rolę immunologiczną i jest pożywką dla bakterii.

W takiej sytuacji do krwioobiegu trafiają wyłącznie odpowiednio rozłożone składniki pokarmowe, a zatrzymywane są większe cząsteczki, elementy toksyczne czy patogeny. Zachowana jest ścisła selekcja składników. A co jeśli połącznie między komórkami powiększają się i jelito staje się nieszczelne?

Nieszczelne jelito – objawy i przyczyny jelita przesiękliwego (jelita przesiąkliwego)

Przy uszkodzeniu bariery jelitowej dochodzi do rozluźnienia połączeń między komórkami jelit. Szkodliwe substancje mogą przenikać z przewodu pokarmowego bezpośrednio do krwioobiegu i skutkować rozwojem przewlekłego stanu zapalnego, który jest wysoce niekorzystny dla organizmu.

Co uszkadza jelito?

• Stres fizyczny i psychiczny
• Zakażenia: bateryjne, wirusowe, pasożytnicze
• Antybiotykoterapia
• Niektóre leki
• Alkohol
• Nadwrażliwości pokarmowe
• Nieodżywienie jakościowe i ilościowe
• Toksyny

Choroby, które mogą być związane z nieszczelnym jelitem.

Przesiękliwe jelito może być przyczyną wielu jednostek chorobowych i powodować znaczne nasilanie się ich objawów. Między innymi są to:

• Częste infekcje, przeziębienia (zaburzenie roli immunologicznej jelit)
• Alergie pokarmowe i nietolerancje (więcej na ten temat przeczytasz tutaj)
• Choroby autoimmunologiczne, w tym Hashimoto
• Problemy ze stawami: reumatoidalne zapalenie stawów
• ADHD, autyzm, depresja
• Problemy skórne
• Zespół jelita nadwrażliwego (IBS)

Jaką rolę odgrywają jelita w konkretnych zespołach chorobowych – o tym będę jeszcze pisała. Na razie opublikowałam artykuł o tym dlaczego nieszczelne jelita mogą być przyczyną alergii.

Jak zadbać o zdrowie jelit? Jak zachować szczelność jelit?

W leczeniu jelita przesiękliwego najważniejsze są dwa czynniki: odpowiednia dieta i probiotykoterapia.

Odpowiednia dieta czyli:

• dieta eliminacyjna w przypadku zdiagnozowanej alergii pokarmowej
• dieta bogata w prebiotyki – o tym przeczytasz tutaj

Probiotykoterapia:

• o probiotykoterapii przeczytasz tutaj 
• o badaniu mikroflory jelit przeczytasz tutaj

Jak zdiagnozować jelito przesiękliwe (jelito przesiąkliwe)?

• Test z soku z buraka. Ważne! Wspominam o nim bardziej jako o ciekawostce bo wiem, że wiele osób w ten sposób próbuje sprawdzić w jakim stanie są ich jelita. Jak wykonać test z buraka? Wieczorem przed zaśnięciem należy wypić ¾ szklanki soku z buraka. Rano ocenić kolor moczu.  Jeśli jest czerwony to świadczyć to może o tym, że nerki wychwyciły czerwony barwnik z buraka, który przeniknął przez nieszczelne jelito. Normalnie mocz powinien być lekko różowy. Nie jest to jednak uznana metoda diagnostyczna. Generalnie mocz może być mniej lub bardziej czerwony, ale wcale nie musi świadczyć to o stanie jelit. Można zrobić, pytanie tylko czy warto skoro po tym tak naprawdę nic nie wiadomo.
• Testy z kału: 
  • Zonulina –  zonulina jest białkiem regulującym ścisłe połączenia między komórkami jelit.  Badanie polega na ocenie stężenia zonuliny w kale. W przypadku wysokich wartości mamy do czynienia ze zbyt dużą przesiękliwością jelitową.

  • Alfa1-antytrypsyna

• Test z moczu –  test laktuloza/mannitol. Są to dwa cukry, z których jeden jest łatwo wchłaniany (mannitol), a drugi trudno wchłaniany (laktuloza). Pacjent powinien wypić mieszaninę mannitolu i laktulozy. Następnie bada się mocz. Oba cukry w moczu świadczą właśnie o nieszczelności jelit, a brak obu cukrów o złym wchłanianiu. W prawidłowym wyniku w moczu powinien być mannitol, a mało laktulozy.
• Badanie mikroflory – badanie pośrednie, które pokazuje stan mikforlory. Jeśli jest ona mocno zaburzona to może oznaczać, że jelita są w złym stanie – jak pisałam wyżej mikroflora jest jednym z elementów bariery jelitowej,a także jest odpowiedzialna za wytwarzanie śluzu. Badanie mikroflory jelit ma dodatkowo ten plus, że można na jego podstawie dobrać indywidualną probiotykoterapię celowaną, która jest jedną z najważniejszych metod odbudowy jelit.

Badanie mikroflory jelit – dokładne informacje znajdziesz tutaj!