Zespół jelita drażliwego (IBS) jest jedną z najczęściej stawianych diagnoz przy przewlekłych problemach ze strony układu pokarmowego. Warto jednak wiedzieć, że jest to trochę taka diagnoza pt. „nie do końca wiadomo co Pani/Panu dolega, więc to zespół jelita drażliwego i proszę z tym żyć”. Tymczasem w wielu przypadkach dałoby się, dzięki pogłębionej diagnostyce, precyzyjniej zidentyfikować źródło dolegliwości i wprowadzić leczenie. Zespół jelita drażliwego: jakie mogą być jego przyczyny, jaką diagnostykę warto wykonać i jak leczyć podszywające się pod niego choroby?
Zespół jelita drażliwego – objawy
Pacjenci najczęściej zgłaszają się z bardzo szeroko pojętymi objawami ze strony układu pokarmowego.
Objawy zespołu jelita drażliwego to przede wszystkim:
- nawracające biegunki,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- bóle brzucha.
Wyróżnia się postacie: biegunkową, zaparciową i mieszaną. Jak odróżnić zespół jelita drażliwego od np. nieżytu żołądka czy grypy żołądkowej?
Zespół jelita drażliwego diagnozuje się wówczas jeśli wyeliminowało się wszystkie inne potencjalne choroby, a objawy są przewlekłe, czyli trwać minimum 3 miesiące.
Oznacza to, że badania na zespół jelita drażliwego, które jednoznacznie potwierdzą tę chorobę nie istnieją. Czy można więc mówić o diagnostyce?
Badania na zespół jelita drażliwego
Tutaj dochodzimy do sedna sprawy. Takich badań nie ma! Zespół jelita drażliwego diagnozuje się wykluczając inne choroby, które mogą dawać podobne objawy. Kiedy już to nastąpi wówczas lekarze orzekają, że nic nie znaleźli, więc to zapewne zespół jelita drażliwego.
Z tego powodu diagnostyka często trwa bardzo długo, a pacjenci skarżą się, że są wysyłani od specjalisty do specjalisty, a odpowiedzi na przyczynę ich dolegliwości nie ma.
Zespól jelita drażliwego – jakie minimum badań powinno wykonać się, aby wykluczyć inne choroby?
W zależności od tego do jakiego specjalisty się trafi i czy ma się więcej czy mniej szczęścia mogą (i powinny) zostać wykonane przynajmniej takie badania:
- Diagnostyka w kierunku celiakii (ponieważ nieprawdą jest iż celiakia dotyczy wyłącznie dzieci)
- Diagnostyka w kierunku chorób zapalnych jelit (badanie kalprotyektyny z kału, kolonoskopia)
- Badanie kału i moczu z posiewem i badanie na pasożyty
- USG jamy brzusznej
Jeśli wszystkie te badania wyjdą prawidłowo czas na kolejny krok.
Doświadczony specjalista, zanim postawi diagnozę skieruje nas jeszcze na badania w kierunku:
- SIBO (wodorowy test oddechowy)
- Nietolerancji pokarmowych (laktoza, również wodorowy test oddechowy lub badanie genetyczne)
Jak widać tych badań jest naprawdę dużo, a niestety najczęściej pacjenci wiele z nich wykonują na własną rękę ze względu na długie terminy oczekiwania lub po prostu dlatego, że lekarz nie widział potrzeby skierowania na takie badanie. Często w międzyczasie zapisywane są jakieś leki działające na objawy (leki na wzdęcia czy wspomagające trawienie). Jednak jest to tylko tuszowanie problemu i bardzo często pomaga na krótko albo wcale.
Jeśli po wykonaniu powyższych badań zostały wykluczone związanie z nimi choroby nie oznacza to, że skończyły się możliwości diagnostyczne i już możemy trafić do worka „Zespół jelita drażliwego”. Okazuje się jednak, że gdyby poszukać głębiej to przyczyn i możliwości diagnostycznych jest znacznie więcej.
Zespół jelita drażliwego przyczyny:
W przypadku zespołu jelita drażliwego lekarze najczęściej zalecają leki objawowe i dietę. Niestety, ale zalecenia dietetyczne powinny zależeć od tego w czym konkretnie leży problem. Ogólne, dotyczące stosowania diety lekkostrawnej, małych posiłków itd. mogą nie być wystarczające. Dlatego warto rozważyć także takie przyczyny zespołu jelita drażliwego jak:
Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego – nadwrażliwości pokarmowe (czyli alergie IgG-zależne).
Pamiętaj, że nie jest to to samo co nietolerancja pokarmowa (chociaż często jest tak samo nazywana). Nadwrażliwości to nieprawidłowa, IgE-niezależna reakcja na pokarmy. Objawy są często niespecyficzne i mają związek np. w układem pokarmowym. Najczęściej mówi się o nadwrażliwości na gluten, nabiał czy jajko, ale tak na prawdę szkodzić może każdy spożywany pokarm. Dlatego zdiagnozowanie nadwrażliwości i zastosowanie diety w oparciu o wynik może przynieść dużo lepsze rezultaty.
Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego – nieceliakalna nadwrażliwość na gluten
kolejne problematyczne schodzenie, ponieważ diagnostyka również polega na różnicowaniu chorobami mogącymi dawać podobne objawy. Pisałam o niej tutaj
Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego – dysbioza jelitowa.
Zbyt duża ilość bakterii potencjalnie patogennych, które powodują np. wzmożoną produkcję gazów w jelitach. Dysbioza jelitowa, czyli brak równowagi bakteryjnej w jelitach to jedna z najczęstszych przyczyn przewlekłych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Nadal bardzo wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy ze znaczenia mikrobioty jelitowej oraz stosowania probiotykoterapii.
Koniecznie zapoznaj się z artykułem na temat dysbiozy jelitowej
Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego – spowolniony pasaż jelitowy
Okazuje się, że u wielu pacjentów z podejrzeniem zespołu jelita nadwrażliwego albo SIBO diagnozowany jest spowolniony pasaż jelitowy. Oznacza to, że treść jelitowa zalega w jelitach dłużej niż powinna, przez co produkowana jest np. nadmierna ilość gazów. Koniecznie przeczytaj o tym jak możesz zdiagnozować spowolniony pasaż jelitowy. Pisałam o tym tutaj
Przyczyna zespołu jelita nadwrażliwego – Nerwica
Często pomijana przyczyna problemów jelitowo – żołądkowych. W dodatku bardzo podstępna, ponieważ wpada się w błędne koło dolegliwości, a mało który lekarz nakieruje pacjenta na właściwy trop. Przeczytasz o tym tutaj
Nerwica może być także następstwem zespołu jelita drażliwego i potęgować jego objawy. Dlatego tak ważne jest, żeby wdrożyć leczenie dwutorowe: zarówno samego przewodu pokarmowego jak i objawów nerwicy
Zespół jelita drażliwego – dieta
I tutaj kolejny, często popełniany błąd. Lekarze przy IBS zalecają często dietę lekkostrawną, bogatą w błonnik. Dużo też mówi się o diecie FODMAP, która eliminuje pokarmy łatwo fermentujące. Niektórzy rekomendują odstawienie glutenu i nabiału. Wszystkie te zalecenia mogą być po części słuszne jak i błędne.
Biorąc pod uwagę jak wiele może być źródeł problemu trzeba powiedzieć, że nie ma jednej, dobrej diety przy zespole jelita drażliwego.
Każda dieta powinna być maksymalnie zindywidualizowana, dobrana do objawów, schorzenia i wyników badań. Przykłady?
- Zalecenia dotyczące dużej ilości błonnika mogą powodować zaostrzenie objawów jeśli pacjent ma niezdiagnozowane SIBO
- Produkty zalecane na diecie FODMAP mogą zadziałać pozytywnie, ale w przypadku nadwrażliwości pokarmowej (alergii IgG-zależnej) będą powodowały zaostrzenie objawów
Dlatego też aby skutecznie ułożyć dietę należy oprzeć ją na:
- Wynikach badań w kierunku SIBO
- Wynikach badań w kierunku nietolerancji pokarmowych (laktozy)
- Wynikach badań na alergię opóźnioną (IgG-zależną, nadwrażliwości pokarmowe)
Zespół jelita drażliwego – probiotyki
Znów szeroki temat. Probiotykoterapia może być bardzo pomocna przy zespole jelita drażliwego. Najskuteczniejsza jest wówczas, kiedy dobrana zostanie indywidualnie na podstawie wyników badań mikroflory jelit. W badaniu określa się czy i na jakim poziomie jest dysbioza jelitowa i pod wynik dostosowuje się rodzaj probiotyku oraz dawkę i czas trwania terapii. Warto jednak pamiętać, że jeśli pacjent ma SIBO probiotyki mogą zaostrzać objawy.
Zespół jelita drażliwego – porady uniwersalne
Są zasady, które przy dolegliwościach żołądkowo – jelitowych warto stosować zawsze:
- Aktywność fizyczna – siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej są czynnikami, które mogą sprzyjać problemom ze strony układu pokarmowego. Codzienna dawka ruchu powinna być stosowana jako profilaktyka i sposób przeciwdziałający np. zaparciom. Poza tym aktywność fizyczna powoduje, że podnosi się poziom endorfin, a to pomaga w przypadku kiedy dolegliwości mają swoje źródło w stresie.
- Duża ilość płynów. Jelita do prawidłowej pracy potrzebują 10 litrów wody, którą „pożyczają” z organizmu. Pamiętaj o regularnym piciu wody.
- Tłuste, ciężkostrawne i wysokoprzetworzone produkty powinny zniknąć z diety każdego. Nie tylko obciążają układ trawienny, ale konserwanty i barwniki mają zły wpływ na mikroflorę jelit.
- Dieta bogata w skrobię oporną. Bakterie jelitowe muszą się czymś żywić. Pamiętaj o tym, żeby zachować zdrową mikroflorę i zapobiegać dysbiozie.
Od 15 lat szukałam przyczyny swoich dolegliwości. Odkąd pamiętam wmawiano mi zespół jelita drażliwego. Po nieskończonej ilości wizyt lekarskich i leków zdiagnozowano u mnie nietolerancję laktozy i glutenu. Odstawiłam i jedno i drugie, kompletnie przestałam jeść nabiał, a moje samopoczucie poprawiło się, ale tylko na chwilę i nieznacznie. Męczyłam się dalej z potwornymi wzdęciami, przelewaniem, nieustającymi gazami i refluksem aż doszły inne objawy neurologiczne, bóle stawów i wieczne infekcje. Okazało się, że mam boreliozę, zaczęłam się więc leczyć metodą ILADS, która polega na przyjmowaniu kilku antybiotyków przez wiele miesięcy. Już w pierwszym miesiącu kuracji ustały wszystkie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Biorąc takie ilości silnych antybiotyków niczego dobrego się nie spodziewałam, a tu proszę, wszystko przeszło. Nie pamiętam kiedy tak dobrze się czułam. Może za jelitem drażliwym stoi borelioza, którą tak ciężko zdiagnozować?
A to ciekawe spostrzeżenie. Faktycznie, nieleczona borelioza może dawać bardzo szerokie spektrum objawów.
problem z jelitami ma coraz wiecej ludzi, z kim rozmawiam to leczy sie na jelita… sama w domu mam osobe chora na wrzodziejace zapalenie jelit i widze ze to powazna sprawa, wczesniej bylo jeszcze gorzej, mama ciagle bolal brzuch, potwafila miec biegunki nawet kilkanascie raz dziennie, dotego z krwia i sluzem…bala sie cokolwiek zjesc, wychodzic z domu;/ na szczesci eudalo sie nam trafic na dobry probiotyk na ta dolegliwosc, Lactoral IBD, ma wlasciwe szczepy _ Lactobacillus i Bifidobacterium w duzych ilosciach i dzieki temu kolonizuje jelita i uniemozliwia namnazanie sie tych szkodliwych bakterii, po kuracji mama czuje sie duzo lepiej, mowi ze biegunki sa juz sporadyczne, problemy z brzuchem powili sie koncza! mowi ze bedzie co jakis czas powtarzac kuracje bo warto!
Bardzo fajny i merytoryczny artykuł, który wprowadza do stosowania diety w leczeniu ZJD. Ja dietę Low FODMAP z powodzeniem stosuję od maja 2015 r. ale widzę, że wielu moich czytelników cierpi na SIBO i nadwrażliwości pokarmowe.. Im dieta pomaga tylko częściowo… 🙁
Polecam super preparat debutir na drażliwe jelita. Biorę go od paru tygodni i zaczynam czuć się o wiele lepiej. Dolegliwości już nie są tak częste i powoli zaczynam normalnie funkcjonować
Debutir to bardzo dobry preparat z kwasem masłowym. Najlepiej oczywiście jeśli kwas ten wytwarzany jest przez naszą mikroflorę dlatego obok suplementacji debutirem warto zadbać o pracę u podstaw i o odbudowę mikroflory jelit.
Artykuł dal mi dużo do myślenia i mimo, że debutir działa i skutecznie uwalnia od kłopotów z biegunką. Postanowiłem przeprowadzić jeszcze dwa badania, o których wspomniano w artykule.
mam nadzieję, że wyniki przyniosą odpowiedź
Hej, dieta eliminacyjna to coś co mnie uratowało przy moim zespole jelita drażliwego z zaparciami. Nie było to łatwe i bardzo długo trwało ale udało mi się dzięki diecie bogatej w błonnik dojść do równowagi. Teraz gdy czuję, że wracają zaparcia, wiecej piję, staram się więcej się ruszać i pomóc swoim jelitom. W gorszych okresach robie sobie kurację probiotykiem. Teraz stosuje suplement z błonnikiem z babki jajowatej. I u mnie działa 🙂
Ja odkryłam problem dość szybko. Badania na alergie wyszły ujemnie, winowajcą był stres. Dlatego u mnie wystarczyła kuracja Debutirem i zmiana obowiązków służbowych. Pierwsze minęły wzdęcia i biegunki, co było najbardziej kłopotliwe. Teraz, kiedy coraz więcej czytam o jelitach che wprowadzić probiotyki do działania.
Bardzo dbam o dietę i mikroflorę jelit, ale sporo pracy jeszcze przede mną, bo dopiero uczę się żyć z IBS. A potrzebuję całkiem szybkich efektów, ponieważ w pracy muszę sporo podróżować, więc problemy jelitowe bardzo mi to utrudniają. Chyba też wspomogę się debutirem, mam nadzieję, że się u mnie również sprawdzi, bo opinie ma pozytywne 🙂 i ciągle poszukuję dobrego probiotyku, bo jak dotąd nie mam numeru jeden.
Ja właśnie jestem świeżo po diagnozie. Niestety mam IBS. Lekarz kazał pilnować diety, zalecił probiotyki i debutir z maslanem sodu. Mam nadzieję, że to pomoże, bo nie da się wytrzymać z tymi ciągłymi biegunkami, bólami i wzdęciami
Ja przy moim ZJD wypróbowałam już wiele probiotyków. Głównym moim problemem są biegunki. Ostatnio w aptece polecono mi Biopron, gdzie bakterie połączone są z drożdżami s.boulardii, które są własnie na biegunki. Dla mnie to było wybawienie